Hoewel de 5G-standaard nog niet formeel is vastgesteld - dat gebeurt pas in november 2020 - wordt er al volop getest met 5G in pilots, fieldlabs en andere initiatieven. Dit zijn op dit moment de vier meest opzienbarende pilots met 5G.
#1: 5Groningen
5Groningen is de oudste, bekendste én grootste 5G-pilot in ons land. In het begin van 2017 gestart, mede om de regio een economische impuls te geven. Zowel de Economic Board Groningen als de EU hebben veel geld in dit project gestoken. Ook de operators VodafoneZiggo, KPN en leveranciers als Huawei en Ericsson dragen hieraan bij. In totaal zijn er twintig verschillende testprojecten op terreinen als zorg, energie, verkeer en logistiek, landbouw en leefomgeving. Tijdens de BTG-bijeenkomst ‘Je leven in 5G’, eerder dit voorjaar bij TNO in Den Haag, vertelde programmamanager Peter Rake uitgebreid over deze digitale proeftuin. In een wervelend betoog voerde hij zijn publiek enthousiast mee langs de diverse 5G-proeven zoals drones die over aardappelvelden vliegen en zeer nauwkeurig de gezondheidssituatie van de aardappel in kaart brengen (smart potato). Vijf Noord-Groningse boeren, verzameld in het collectief AgRoFuture, kunnen dankzij meetgegevens per stukje akker bepalen wat het land en de gewassen nodig hebben. Dankzij 5G kan de boer realtime zien hoe zijn land eraan toe is. Andere aansprekende pilots die genoemd werden: een ambulance die een hoge kwaliteit videobeeld streamt naar een specialist in het ziekenhuis en een zelfrijdend minibusje dat aangestuurd en bewaakt wordt met 5G.
#2: 5G-fieldlab in Rotterdamse haven
In de Rotterdamse Haven is het 5G-fieldlab gestart. ABB, Accenture, ExRobotics, het Havenbedrijf Rotterdam, Huawei, KPN, Shell en SPIE dragen hier samen aan bij.
Dankzij met 5G-verbonden (UHD-) camera’s en de toepassing van machine learning kan Shell Pernis toekomstig onderhoud van 160.000 kilometer leidingen beter voorspellen. Ook wordt 5G-technologie ingezet om inspecteurs en engineers via tablets toegang te geven tot aanvullende informatie van de procesinstallatie met augmented reality. Tijdens inspecties van bijvoorbeeld drukvaten en opslagtanks krijgen onderhoudsmedewerkers een slimme 5G-helm op. Inspecteurs kunnen met behulp van beeld en geluid ter plekke beslissen welke reparaties nodig zijn. Hiervoor heeft KPN in de Rotterdamse haven een experimenteel 5G-netwerk aangelegd, op de voor 5G aangewezen frequentiebanden 700MHz, 3500MHz en 2300 MHz-frequentieband. Dankzij deze frequenties en de nieuwste netwerk- en antennetechnieken is de netwerkcapaciteit sterk vergroot, de reactietijd van het netwerk realtime en de betrouwbaarheid verhoogd.
#3: Automotive Campus
Een ander 5G-fieldlab vinden we een stuk landinwaarts: in Helmond, op de Automotive Campus. Hier wordt onder meer onderzoek gedaan naar zelfrijdende auto’s en toepassingen die de verkeersveiligheid moeten vergroten. De technologie beperkt zich overigens niet tot het lab. Op de A270 en A58 tussen Eindhoven en Tilburg test KPN, in samenwerking met Ericsson de nieuwste technologie in zijn commerciële netwerk voor automotive-doeleinden. De nadruk ligt op ultra low latency, waarbij auto’s nagenoeg zonder vertraging met bijvoorbeeld tegenliggers, verkeerslichten en matrixborden kunnen communiceren. Het onderdeel met zelfrijdende auto’s maakt deel uit van het Europese project Concorda (Connected Corridors Driving Automation). Eén van de eerste toepassingen die binnen dit project getest wordt, is Cooperative Adaptive Cruise Control (CACC), waarbij voertuigen elkaar via het mobiele netwerk realtime informeren wanneer ze accelereren en remmen. Hierdoor kan de afstand tussen voertuigen sterk worden verkleind, wat zorgt voor minder files en ongelukken. Voor het tijdig informeren van achter elkaar rijdende auto’s is 5G een must gebleken. Op de Automotive Campus zelf zijn testen gedaan met een 5G low latency-koppeling, waardoor een geblindeerde Tesla werd bestuurd met een virtual reality-bril. Een camera op het dak stuurt videobeelden via het 5G-netwerk naar de bestuurder, die deze beelden gebruikt om over de weg te rijden. Ook bij deze pilot is met verschillende partijen samengewerkt, zoals Red Bee Media en de TU Eindhoven.
#4: smart cities
Ook de steden hebben zich gemeld aan het 5G-front. Den Haag heeft de ambitie om de eerste stad te worden die in 2020 overgaat op 5G, in samenwerking met T-Mobile. T-Mobile gaat er dit jaar al testen met 5G. Volgens mevrouw Bruines, verantwoordelijk voor de portefeuille Kenniseconomie, staat de gemeente Den Haag de komende jaren voor een enorme groeiopgave van inwoners en werkgelegenheid. Een 5G-netwerk zou volgens haar vele nieuwe deuren openen voor inwoners en bedrijven in de hofstad, en een impuls geven aan het vestigingsklimaat en de werkgelegenheid. Ook in Den Haag is sinds kort een 5G-field lab actief, waardoor scholen en bedrijven kunnen experimenteren met op 5G-gebaseerde toepassingen. T-Mobile stelt hiervoor op locatie de 5G-connectie en experts beschikbaar. Ook in Eindhoven zitten ze niet stil, de gemeente gaat met VodafoneZiggo en Ericsson verschillende 5G-pilots uitvoeren op 3.5 GHz. Hiervoor is een testlicentie gekregen van Agentschap Telecom, waarmee ervaring met deze frequentieband kan worden opgedaan. Het is onder meer de bedoeling om via 5G een snelle verbinding tussen ambulances en het Catharina Ziekenhuis te realiseren (in samenwerking met Philips, GGD en TU Eindhoven), voor een betere acute zorg op afstand. Daarnaast zal in het PSV stadion getest gaan worden met 360 graden camera’s boven de middenstip, om via 5G unieke beelden te delen met fans. Ook op de High Tech Campus zullen start-ups worden ondersteund om nieuwe 5G-applicaties te ontwikkelen.
Tender KPN
KPN heeft een tender uitgeschreven voor het 5G-radionetwerk. De vier grootste leveranciers (Huawei, Ericsson, Nokia en ZTE) hebben aangegeven 5G-radio met KPN te willen doen. KPN heeft aan deze vier partijen een 5G-pilot gevraagd. De cases met Nokia, Ericsson en Huawei staan in het artikel beschreven. Met ZTE heeft men precisie landbouw getest in Drenthe, waarbij multi-spectrale camerabeelden direct gekoppeld werden aan een landbouwmachine. Deze beelden werden direct gebruikt voor nauwkeurige besproeiing van aardappelgewassen. Met Nokia heeft men getest rondom de Johan Cruijff ArenA, door via een experimenteel 5G-netwerk op 3.5 GHz hoge resolutie camerabeelden te verzenden. KPN heeft de pilot-fase afgerond en Huawei als radioleverancier gekozen.
Buitenland
In het buitenland duikelen de pilots en tests ook over elkaar heen. Recent heeft operator Swisscom in Zwitserland het eerste commerciële 5G-netwerk aangezet, waardoor het daar niet meer tot een pilot beperkt blijft. In Duitsland heeft de overheid besloten om 100 MHz op de 3.5 GHz -band te reserveren voor private-netwerken. Voor dit spectrum is veel interesse, waaronder van Daimler, BMW, Siemens en Bosch. Ook in Nederland wil men deze frequentie gaan reserveren voor lokaal zakelijk gebruik. Nokia heeft een private-netwerk-pilot uitgevoerd met BMW in China, waarbij met een lokaal core-netwerk <<CURSIEF>>low latency<<CURSIEF>>-communicatie wordt gerealiseerd. Dit wordt onder meer gebruikt voor draadloze video-inspectie, besturing van robots en onderlinge communicatie. En Ericsson heeft met ABB een overeenkomst gesloten om met ABB-robots en Ericsson 5G-systemen 5G-radio’s te assembleren. Deze technologie zal ook aan andere bedrijven beschikbaar worden gesteld. In een open tender heeft Volkswagen bekendgemaakt dat ze vanaf 2020 in hun 122 fabrieken een private 5G-netwerk willen realiseren. In deze case heeft men vooralsnog geen interesse in mobiele operators, maar wil men zelf opdracht geven voor het bouwen en onderhouden van 5G-netwerken.
