Klik hier voor alle foto’s van deze middag
Klik hier voor een video impressie van deze middag
Inspirerende BTG middag aan boord van het ss Rotterdam.
Op de dag dat we door regen, harde wind en de net begonnen wintertijd te maken hadden met de langste file (bijna 1.000 km!) van het jaar, hield BTG een inhoudelijk zeer afwisselende middag boordevol interessante onderwerpen aan boord van het ss Rotterdam.
Onder het thema ‘Enterprise Connectivity’ was een gevarieerd en inspirerend programma samengesteld.
Tekst: Joost Heessels en Teus van der Plaat
Eric Reij, voorzitter van BTG, blikte terug op zijn eerste jaar als voorzitter met een opsomming van de reeks succesvolle activiteiten van de afgelopen tijd. Met onder andere de nieuwjaarsbijeenkomst in Sociëteit de Witte met Ben Woldring en het BTG Business Event van 13 juni in Huis ter Duin in Noordwijk. Hier waren ruim 350 (!) mensen aanwezig om onder andere de presentatie van de winnaars van de BTG Awards bij te wonen. BTG wil vooral een platform zijn voor kennisuitwisseling tussen de leden onderling, maar ook tussen de partners en de overheid. Daarnaast is het onderlinge netwerk aspect heel belangrijk en de belangenbehartiging tussen verschillende partijen.
BTG heeft een aantal gemeenten als lid en is nauw betrokken bij het Smart Cities initiatief vanuit de UN. Steden zoeken wereldwijd naar slimme oplossingen en willen kennis delen. Een initiatief geleid door de op het event aanwezige Kari Eik (secretaris-generaal OiER), pakt dit mondiaal aan. BTG is ook aanwezig op de komende Smart City Expo in Barcelona, samen met meer dan honderd burgemeesters en was onlangs betrokken bij de aansluiting van de eerste stad, Krimpen aan den IJssel, aan dit door de UN geïnitieerde programma.
BTG is verder actief met diverse expertgroepen, zoals de expertgroep indoordekking waarin diverse BTG leden, operators en leveranciers samenwerken om te komen tot een gestandaardiseerde aanpak. Volgens diverse sprekers deze middag wordt meer dan 80 procent van alle mobiele gesprekken bínnenshuis gevoerd en is een goede inhouse dekking dus voor organisaties van groot belang.
Familiehuis Daniel den Hoed
BTG is voor 2018 een samenwerking aangegaan met het Familiehuis van de Daniel den Hoedkliniek. Er werd een ontroerend filmpje getoond over de functie van het Familiehuis bij de behandeling van kankerpatiënten, zoals Ronald uit Eindhoven die kon worden vergezeld door zijn dochtertje en vrouw Kim. Marketingmanager Petra van Rijn gaf een toelichting op de sponsormogelijkheden van bedrijven voor het Familiehuis. Diverse aanwezigen in de zaal sprongen hierop in.
Geen regen, geen bier
Bij het programmaonderdeel Digital Connectivity in Smart Cities kwamen meerdere sprekers aan bod. Allereerst was het podium aan Wietse Visser van www.rainbeer.nl. Hij hield een idealistisch betoog over de bekende gevolgen van de klimaatveranderingen. Daarnaast is hij ondernemer en probeert door het gebruik van regenwater geld te verdienen door het maken van bier en zo aandacht te vragen voor zijn inspirerende thema : No rain, no beer.
Het begon allemaal met een “zelfbrouw bierpakket” van de HEMA waardoor hij en enkele medevennoten geïnspireerd werden om aandacht te vragen voor de problematiek rond regenwater. Te veel regen gaat direct het riool in. Terwijl een stad die regen omarmt aantrekkelijker en veiliger is én koeler in de zomer. Rainbeer is dan ook betrokken bij vele voorlichtings- en publiekscampagnes van gemeenten. Inmiddels zijn er zes verschillende bieren op de markt gebracht waarbij regenwater de grondstof is.
We moeten leren leven met weerextremen, ze komen steeds meer voor. En steden kunnen vaak het water dan niet verwerken. In Kopenhagen richtte een hoosbui in drie uur tijd een schade aan van 1,2 miljard euro. Per jaar zijn er statistisch gezien zeven van dergelijke buien in Nederland, maar tot nu toe zijn die nog niet gevallen in een stedelijke omgeving waardoor we nog geen significante schade hebben opgelopen. In honderd jaar is een toename van de regenval van 26 procent geconstateerd. Kortom, we moeten ‘klimaat-adaptief’ worden door extremen de ruimte te geven. Dus, tegels uit de tuin en water opvangen in slimme opslagsystemen die worden gestuurd door IoT-oplossingen.
Er moet wel meer speelsheid komen om aandacht te krijgen voor het thema. De Rainbar is daarvan een voorbeeld. Om je biertje te drinken moet je daar een regenpak aantrekken omdat het binnen altijd regent. Een jong bokbiertje, de Friese Boezem, de Koude Snuffel en andere biernamen geven de campagne flair en zijn bedoeld om mensen bewust te maken van de waarde van regenwater én om mensen in actie brengen.
Rainbeer is op zoek naar de ‘Regenkoning of -koningin’, degene die het meest uit regen haalt. Koning Willem-Alexander promoot al jarenlang watermanagement en mag als ‘Prins Pils’ ook meedoen. Voorstellen kunnen naar info@rainbeer.nl.
Fiets als sensor
De volgende spreker was Dave Stegink van www.Fietsonline.com. In Nederland zijn ruim 22 miljoen fietsen en die fietsen per jaar meer dan 15 miljard kilometer. Met de komst van de e-bike wordt de fiets een steeds populairder vervoermiddel, vooral in de steden. Na de oprichting zes jaar geleden bleek al snel dat de fiets kan worden gebruikt als intelligente IoT sensor. De fiets beweegt zich voortdurend en kan hierbij veel data verzamelen. Er kunnen inmiddels een groot aantal typen sensoren worden geïntegreerd in de fiets. Naast de voor de gebruiker belangrijke antidiefstal GPS chipsets, die de locatie kan doorgeven, moet je denken aan bijvoorbeeld meting van de luchtkwaliteit, temperatuur, track & trace, verkeersintensiteit en door schok-en trilmetingen de kwaliteit van de fiets-en weginfrastructuur. Gemeenten kunnen deze data gebruiken voor onderhoudsplanning en andere big data toepassingen.
Men werkt nu met de NBIoT implementatie van T-Mobile, maar het doel is alle partijen te laten samenwerken op een open platform, genaamd Smart-Sen. Een Low Cost platform, zodat zoveel mogelijk fietsen kunnen meedoen van meerdere merken. Er zijn al samenwerkingen met diverse gemeentes en de stichting Smart Bikes, de Accell groep, Gazelle, Cortina en andere fietsproducenten. Het moet voor de fietsenmakers interessant en goedkoop zijn om de sensoren in te bouwen. De te ontwikkelen ultra low cost hardware moet ook geschikt zijn voor alle gangbare netwerk protocollen waaronder LoRa, LTE-M en NBIoT. Er is grote aandacht voor de security en privacy van het platform. In 2020 moet de low cost sensor gereed zijn. Bezoek www.smart-sen.com voor meer informatie.
Get the most out of your data
Esther Buitenhuis van de Dataclub werd geïnterviewd door Danny Frietman, de sympathieke host van de dag. Data is tegenwoordig een modewoord, data-analist een veelgevraagde functie, maar het belangrijkste is wat je als bedrijf met de data kunt doen en dat wel op een zo eenvoudige en goedkoop mogelijke manier. Het gaat vooral om de kwaliteit van de data. Als voorbeeld werd de gemeente Zwolle genoemd. Een stad met 125.000 inwoners, maar ook 50.000 studenten. Horen deze nu wel of niet bij het aantal inwoners?
Esther ontwikkelt open source tools, die in the cloud draaien en waar gebruik van kan worden gemaakt. Ook Gartner onderkent het probleem van de data-hype. De (CDO) Chief data officer moet volgens Gartner de leiding krijgen. Bij veel bedrijven heeft de ICT-afdeling het echter nog teveel voor het zeggen.
Digitale ontwikkelingen binnen de Gasunie
Peter Bosman, die CIO Petra Smeets verving, legde uit wat digitale connectiviteit betekent voor Gasunie. De Gasunie transporteert 125 miljard gas per jaar met behulp van 15.000 km gasleidingen. Al meer dan vijftig jaar doen ze dat heel goed en betrouwbaar, maar de wereld gaat ook voor Gasunie veranderen. Er moet ander gas worden getransporteerd zoals waterstof , maar ook moet de gasopslag verder worden ontwikkeld. IT en connectiviteit vormen hierin de centrale spil.
Het digitale werken van Gasunie richt zich op vijf aandachtsgebieden. Het belangrijkste is hoe je als bedrijf in staat bent de medewerkers in dit traject van papierloos, overal, samenwerken en delen mee te krijgen. De organisatie heeft ingezet op een groot palet aan trainingen op maat voor de medewerker. Dit om Gasunie als bedrijf en alle de medewerkers voor te bereiden op het traject van monopolist naar een onderdeel van de totale energiemix.
Interview met winnaars BTG Awards
Danny Frietman had op het podium een korte openhaardsessie met twee winnaars en een genomineerde van de BTG Awards. Hoe gaat het na ruim een half jaar met hen? Wat was de impact van hun nominatie op hun werk?
Tom van Kooten (winnaar BTG YP Award gebruikers) is doorgegaan met de innovatie bij Prorail en kijkt ernaar uit binnenkort de eerste autonome trein te laten rijden op het Nederlandse spoor. Na de proef hiermee met een modelspoorbaan komt nu de praktijk dichterbij. Heel spannend.
Ruben Delil (winnaar BTG YP Award leveranciers) is back to business en sinds een paar weken live met een volledig nieuw dashboard. Sanne Smit (finalist BTG YP Award) is na Koning en Hartman terechtgekomen bij een start-up die op een innovatieve wijze bedrijven van nieuw personeel voorziet en heeft het enorm naar haar zin.
Wireless Mobility and Networks
Als laatste programma onderdeel voor de pauze was het tijd voor meerdere specifieke workshops, waaronder ‘wireless mobility and Networks’, een duopresentatie door Marc Nulens van Commscope en Hans Leijting van Nokia. De algemene mening is dat mobile video de applicatie driver is van de 5G ontwikkelingen. Als de drie belangrijkste aspecten rond 5G worden genoemd: enhanced mobile broadband (snelheid), IOT (Internet of Things) en Ultra low latency (lage latency) .
De Latency zal onder de 1 ms blijven, per subscriber wordt 10 gig per seconde netwerk snelheid haalbaar en er worden 10 tot 100 x meer devices (IoT Sensoren) aangesloten op het netwerk.
Een belangrijk gegeven is dat tegenwoordig meer dan 70 tot 80 procent van het mobiele verkeer binnenshuis begint of wordt afgewikkeld, wat betekent dat indoor coverage nu en in de toekomst een steeds belangrijker aspect is.
BTG is hierop ingesprongen door de expertgroep indoordekking te creëren. Door het gebruik van veel hogere frequenties (3500 Mhz, 26 GigaHertz ) met slechtere propagatie eigenschappen wordt de indoor coverage belemmerd. Immers, in de energietransitie worden de huizen en kantoren steeds meer omgetoverd in energieneutrale huizen, waardoor er door de grote isolatiepakketten en driedubbel isolerend glas steeds meer ‘kooien van Faraday’ worden gecreëerd. Hierdoor wordt de radiopropagatie door de muren slechter en moeten interne netwerken voor een goed indoor bereik zorgen. Dit geldt zowel voor zakelijk als privégebruik.
Overigens zijn alle operators daar nu al mee bezig, want Vodafone en Tele2 bieden indoor bellen over Wi-Fi reeds langere tijd aan en KPN kondigde vorige week aan dat het VoWifi gaat supporten. Bekend is dat ook T-Mobile hiermee aan het testen is en er binnenkort mee op de markt zal komen. Meerdere leveranciers zoals Nokia en Commscope hebben oplossingen met een smart DAS en picocellen om dit indoor probleem op te lossen.
Business case 5G
De vraag komt steeds naar voren wie er wil gaan betalen voor 5G. In elke discussie en presentatie komt deze vraag naar voren. Er werd ook in deze presentatie geen sluitend antwoord gegeven op de vraag wat de ‘killer’ applicatie zal zijn die de enorme investeringen gaat betalen. Zo zijn er een factor 4 tot 5 meer macro sites nodig voor afdoende dekking en moeten veel nieuwe antennes worden geplaatst
Elke site zal in verband met de enorme capaciteit in 5G op glas moeten worden aangesloten; iets dat de nodige investeringen met zich meebrengt. Daarnaast moet in Nederland mogelijk fors worden betaald voor de frequenties die waarschijnlijk in 2019 worden geveild.
De belangrijkste technische ontwikkelingen zoals gestandaardiseerd in release 15 van de 3Gpp zijn densification, virtualisation, optimization en network slicing. In 5G kan specifieke bandbreedte en bijbehorende performance in een zogenaamde netwerk slice worden toegekend aan ‘verticals’ zoals automotive, voice, m-health, media, logistics , enterprise optimization, mobile edge computing en niet in de laatste plaats aan mobiele diensten voor de OOV-sector (public safety). In 5G zijn door geavanceerde prioriteits- en capaciteitsmechanismen voor kritische infrastructuren zoals OOV geen fysiek separate netwerken meer nodig.
Deze mogelijkheden hebben er in België al toe geleid dat de overheid daar heeft besloten het OOV-netwerk Astrid op termijn uit te gaan faseren en volledig over te gaan op de (4G en 5G-)diensten van de drie commerciële netwerken in België.
Ja, 5G komt eraan, maar de verwachting is dat het niet snel zal gaan omdat 4G nog heel veel groeimogelijkheden biedt. In Korea , het land dat altijd voorop loopt met nieuwe netwerkontwikkelingen, wordt bijvoorbeeld verwacht dat maar tien procent van het landoppervlak initieel van 5G zal worden voorzien. De zeer goede WiFi-infrastructuur in Nederland is ook een factor van betekenis die de snelle uitrol van 5G zal beïnvloeden.
Nokia noemde een interessante pré-5G proef die in Delft wordt gedaan met het project ‘Trekschuit 2.0’. Men wil de vervoersstromen de stad in laten uitvoeren met het ouderwetse Trekschuit-concept. Pakketten van vele logistieke ketens worden via de Trekschuit naar het hart van de stad vervoerd, zodat de smalle straten niet worden belast met bestelbusjes.Veel partijen doen mee met deze proef.
5G proef In ArenA Amsterdam
Een ander voorbeeld is de 5G-proef in de Johan Cruijff ArenA, met veel deelnemers. Het moeilijkste onderdeel is de onderlinge samenwerking tussen alle partijen. Er zijn veel aspecten zoals de security, hooligans, face recognition en de capaciteit, maar het moeilijkste is de onderlinge afstemming en samenwerking. Technisch kom je er altijd uit.
In de discussie kwam de vraag van Surfnet naar voren waar gebruikers nu eigenlijk in moeten investeren. Er zijn zoveel beschikbare technieken (Nb Iot, Lora, Sigfox, Lte m etc.) dat gebruikers door de bomen het bos niet meer zien. Bovendien is de ene Nb Iot oplossing niet compatibel met de andere. Een uitgekristalliseerd antwoord moet helaas nog komen. De praktijk zal uitwijzen welke techniek op termijn de boventoon gaat voeren.
Jaarthema 2019 BTG
Directeur BTG Petra Claessen en Danny Frietman gaven een korte preview van het BTG Jaarthema 2019: Digital Connectivity continued. In bijgaande afbeelding wordt dit nader toegelicht.
Blacklisting van gestolen telefoons
Marjanne Louwsma van PortingXS gaf een interessante presentatie over de wenselijkheid en de mogelijkheid van blacklisting van gestolen mobiele telefoons. Gezien de hoeveelheid gestolen telefoons en de waarde die ze vertegenwoordigen, is het volgens haar noodzakelijk dat ook in Nederland een centrale oplossing komt. Dit om gestolen telefoons zodanig af te sluiten dat ze niet meer gebruikt kunnen worden met een andere simkaart of op een ander netwerk. Technisch is blokkering mogelijk via het unieke IMEI-nummer van elke telefoon. In de praktijk een moeizaam traject om dat voor elkaar te krijgen. In diverse landen waaronder Groot-Brittannië, is dit al meer dan twintig jaar tot grote tevredenheid van iedereen ingevoerd.
De criminaliteit rond telefoons zoals straatroof, credit boys (soort loverboys) en illegale refurbishers zal sterk afnemen, omdat de waarde van het toestel zeer laag is als het niet kan worden verhandeld. Een EU-brede oplossing zou natuurlijk nog beter zijn. Er zijn wat privacy- en juridische hobbels te nemen, maar het is zonder meer uitvoerbaar. Uit een peiling in de zaal bleek dat het grootste deel van de aanwezigen ook voor een centrale oplossing is. Met uitzondering van een operator die alles op vrijwillige basis wilde regelen.
Misschien biedt de GDPR mogelijkheden een centrale oplossing te verplichten, maar dan moet het toestel wel altijd direct eigendom van de consument zijn.
BTG staat achter dit initiatief om een mobiel misbruik porting access platform te creëren en is mede-organisator van een event hierover volgend voorjaar. Mail voor meer info naar m.louwsma@portingxs.nl.
Openbare Verlichting Infra voor telecomdiensten in smart city?
Onder leiding van Hans Nouwens van Connected Worlds volgde een interessante discussie over het gebruik van de verlichtingsinfrastructuur in steden en dorpen voor 5G-telecomgebruik. Deelnemers aan het debat waren Jean Pierre Beunen, programma -manager new business smart cities bij KPN, en Thomas Leenders van Signify (voorheen Philips Lighting), een belangrijke speler op het vlak van straatverlichting in de wereld . Signify zorgt in de wereld na de zon voor het meeste licht in steden!
De laatste deelnemer aan de discussie was Heimen Visser van Prime Invest, het oude verzelfstandigde Rabobank investment met meer dan 1,5 miljard geïnvesteerd vermogen in telecom (glasvezel) infrastructuur. Centraal stond de vraag of er een rol is voor de aanwezige verlichtingsmasten in de uitrol van 5G. Zoals ook al eerder beschreven zijn er in 5G met hoge frequenties 5 tot zelfs 8x meer opstelpunten nodig. Bieden de aanwezige lantaarnpalen hiervoor een oplossing?
Duidelijk was dat de huidige lantaarnpaal niet geschikt is om te dienen als antenne opstelpunt voor 5G. Er zal altijd een nieuw ontwerp lantaarnpaal gemaakt moeten worden waarin de antennes zijn geïntegreerd op een architectonisch verantwoorde wijze. Daarnaast is het noodzakelijk dat de lantaarnpalen kunnen worden gevoed door een glasvezelinfrastructuur, want er is beslist niet overal een breedband aansluiting in de nabijheid van de lantaarnpalen.
Er kwamen ook alternatieven aan bod, zoals het hergebruik van de oude KPN- telefooncellen. Of een kabelfirma als Ziggo, die al veel kastjes langs de weg heeft staan, die wel beschikken over glasvezels. Daar zou dan een lantaarnpaal aan moeten worden gekoppeld. Hergebruik van infrastructuren kwam in veel voorbeelden naar voren. De vraag die bleef: wat is de business case voor 5G, voor de gemeente, voor de operator, voor de gebruiker? Binnen gemeenten is sprake van grote verzuiling tussen de verschillende afdelingen, die elk hun eigen verantwoordelijkheid hebben. Dus, praten met de gemeente, laat staan tussen alle 380 gemeenten in Nederland, is een uitdaging.
Als het al zou lukken dit wettelijk af te dwingen, dan komt het antenne sharing principe bovendrijven, waar sommige operators het weer moeilijk mee hebben. Het is immers ondoenlijk om voor elke operator eigen antennes te plaatsen in een lantaarnpaal.
Een gedeeld belang is hier noodzakelijk. Dit om alle aanwezige infrastructuur beter te benutten. Nederland zou je hiervoor als één stad moeten zien en niet 380 gemeenten. De politiek zou dit moeten regelen.
De conclusie van de discussie was dat er veel goede gedachten zijn, maar dat het nog lang zal duren voordat er een goede, efficiënte en werkbare oplossing is. Technisch is het geen probleem, maar het probleem zit in de politiek en het vermogen tot samenwerken.
Cybersecurity en verschillen in connectivity
Oscar Koeroo, voormalig ethische hacker, is nu werkzaam is in het CISO office van KPN. Hij schetste een beeld van de security situatie in bedrijven en legde vooral de nadruk op zaken die veelal niet geregeld zijn op security gebied. Hebben we ook nagedacht over het herstellen van bedrijfsprocessen na een hack?
KPN heeft hier wel goed over nagedacht en is gekomen tot een uitgekristalliseerd security beleid. KPN heeft het gedeeld in de Open Source community via Github. Er zijn veel security uitdagingen zoals Internet of Things en intelligente thermostaten zoals de Google Nest. Om (koperdraad) kosten te besparen worden fabrieken uitgerust met Wi-Fi-netwerken, maar zijn we ons bewust van de risico’s van een dergelijke aanpak?
KPN werkt ook mee aan de nieuwe eSIM. De sim wordt steeds kleiner en volledig geïntegreerd in de smartphone hardware. In de 5G specs staat dat het mogelijk wordt ook local data breakouts te creëren. Signalering is centraal, maar data breakout wel locaal. Hierdoor wordt het mogelijk dat bedrijven veilige oplossingen afnemen van operators, zodat ze niet zelf voor alle security maatregelen hoeven te zorgen.
Verder gaf Koeroo voorbeelden van drones die over het aardappelveld vliegen, smart farming , en de koe die een slimme sensor inslikt. En, hoe ga je een pacemaker beveiligen tegen hacken? Kortom, hij gaf een groot aantal voorbeelden van de verschillende security uitdagingen bij de diverse IoT communicatie protocollen waaronder LoRa. Het laatste woord is hier zeker nog niet over gezegd.
Absolute uitsmijter
Joseph Oubelkas was de uitsmijter van deze zeer geslaagde BTG-middag. Zijn verhaal is niet samen te vatten. Hij heeft een geweldig inspirerend, maar ook ongelofelijk en indrukwekkend verhaal. In een waterval van woorden legt hij uit wat hem als werknemer van een IT-bedrijf is overkomen in Marokko. Voor hij het wist zat hij voor meerdere jaren – onterecht – in de gevangenis. Oubelkas vertelde wat hem inspireerde om moed te houden en toch het licht aan het einde van de tunnel te blijven zien. Dit alles mede door de ‘400 brieven van mijn moeder’ dat in boekvorm verscheen en al aan de 20e druk toe is. Ik zou zeggen: lees zijn boek en je zult versteld staan dat dit mogelijk is; onterecht veroordeeld worden tot tien jaar celstraf in Marokko en dan na jaren vrijkomen. En dan niet verbitterd zijn, maar positief en enthousiast in het leven staan. Een mooie afsluiting van een prima bezochte inspirerende BT- dag met een afwisselende inhoud én een mooie ambiance om te netwerken.
‘Toekomstperspectief door verbinding, groei, verbreding en verdieping’
