Door gebruik te maken van informatietechnologie en het internet der dingen groeien de mogelijkheden om een stad veel efficiënter, sneller, veiliger en goedkoper te organiseren. Om tot een optimale Smart City te komen werkt de gemeente Breda voortvarend aan wat is gedefinieerd in ‘Bredata’, een masterplan voor de digitalisering van Breda. Een leerproces met snelle voortschrijdende nieuwe inzichten om burgers, overheid en bedrijven meer met elkaar te verbinden en te laten profiteren van een optimale uitwisseling van data. Maar het is ook een ook belangrijk om naar de bedreigingingen van digitalisering te kijken en de partners en burgers in de stad hierop mee te nemen.
Vol enthousiasme werkt een team van vijf personen in Breda aan de uitvoering van het masterplan dat in 2020 is vastgesteld door de gemeenteraad. We spreken er over met de bevlogen Judith Van Brussel, programmamanager Bredata bij de gemeente Breda. “Vier jaar geleden kreeg ik de opdracht om een masterplan digitalisering voor de stad Breda te maken. Er lag verder nog niks. Wat wel heel fijn is dat tegelijkertijd een wethouder digitalisering startte. Samen zijn we op ontdekkingstocht gegaan om te bekijken wat de stad nodig heeft. Naast de wethouder digitalisering is er ook een wethouder bedrijfsvoering die zich richt op de ICT en data kant van de gemeentelijke organisatie. Tijdens de ontdekkingstocht zagen we de wereld veranderen. Een wereld die volop bezig is met digitaliseren. En terwijl we in het begin zelf niet precies wisten wat we er mee moeten, realiseerden we ons wel dát we er iets mee moesten”, vertelt Van Brussel. “Bredata is een continu proces waarbij we met elkaar in gesprek blijven over hoe we menselijk digitaliseren. Bredata gaat met de tijd mee, op weg naar een nóg aantrekkelijker en veiliger Breda. Het is een adaptief programma dat we samen met onze partners in de stad uitvoeren. Het enthousiasmeert, waarschuwt waar nodig en geeft daarmee antwoord op de vraag: ‘Whats in it for us?’”, zo vertelt Daan Quaars, wethouder Digitalisering Breda, bij de presentatie van het Masterplan Digitalisering Breda in 2020.
Breda heeft hiervoor de eigen identiteit goed onder het vergrootglas gelegd en de ambities gedefinieerd. “We willen niet digitaliseren om te digitaliseren, maar om te zorgen voor een technologische verandering in de stedelijke- en maatschappelijke omgeving die merkbaar is voor iedereen. De mogelijkheden zijn groot en aansprekend, zoals zelfrijdende auto’s, zorgrobots, slimme straatverlichting, supersnel internet en blockchain waarmee processen veel slimmer ingericht kunnen worden. Daarnaast zien we ook de groeiende trend waarbij mensen er bewust voor kiezen
om digitaal te onthaasten in een wereld waarin we constant online zijn. Een keuze voor een digitale detox waarbij uitloggen, ontkoppelen en tot jezelf komen ook leidt tot meer tijd nemen voor elkaar. Om echt fysiek samen te komen met andere mensen. Kortom, de menselijke maat is daarbij voor ons belangrijk. En om ook oog te hebben voor rust en menselijk fysiek contact.”
Eerder deed de gemeente al een grootschalig onderzoek naar de identiteit én de ambities van de stad. Van Brussel: “De drie ambities die daar uit kwamen hebben we genomen als uitgangspunt om de stad mee te nemen in wat digitalisering kan betekenen voor de realisatie van deze ambities. De ambitie grenzeloos, vanuit het idee dat je in 2030 vanuit Breda in drie kwartier in Parijs, Londen, Berlijn
of Kopenhagen kunt zijn. Maar dat je door bijvoorbeeld gebruik te maken van VR-bril in driekwart seconden daar al kunt zijn. Met de Ambitie Gastvrij heeft Breda in 2030 een stadsambassade in vijf wereldsteden, waar we mensen inspireren met ontmoetingen en kennisuitwisseling. Bijvoorbeeld met een digitale, interactieve livestream delen we typische Bredase evenementen, zoals Carnaval in ’t Kielegat, Breda Jazz en Breda Drijft, wereldwijd live. Met de Ambitie Groen zullen we in 2030 de eerste stad van Europa zijn die in een groen park ligt.”
Als extraatje: Breda heeft een iconische ‘digitale detox dome’ op een karakteristieke plek in de stad, waar mensen bewust offline kunnen zijn en er ruimte is voor bezinning en rust. “
Bij Bredata wordt met vier strategielijnen gewerkt: hardware, software, mindware en orgware.
“Bij hardware gaat het om de digitale infrastructuur en connectiviteit. Voor wat er nodig is in de stad om klaar te zijn voor de toekomstige diensten. Belangrijk daarbij is bijvoorbeeld de uitrol van glasvezel. Zowel voor ZZP’ers als voor ons als gemeente, maar ook voor bedrijven. Bij software gaat het om met name digitale Smart City-diensten. Op het moment dat je de connectiviteit goed hebt geregeld, kun je dergelijke diensten gaan inzetten. Bij mindware gaat het meer om de burgers. Over hoe we hen kunnen meenemen in de ontwikkeling die er gaande is ten aanzien van digitalisering. Om te zorgen dus dat iedereen mee kan, want daar zijn ook digitale vaardigheden voor nodig en is het noodzakelijk ethische vraagstukken te bespreken. Bij orgware kijken we naar een nieuwe manier van organiseren. Er wordt steeds meer data verzameld over de stad maar op welke wijze kunnen we deze informatie terug geven aan de eigenaren. alle sensoren die tegenwoordig in de stad hangen die steeds meer data verzamelen. Daarbij kijken we op welke wijze daarvan iets kunnen teruggeven aan de inwoners.”
Het team achter Bredata stond gedurende de eerste jaren voor de nodige uitdagingen, stelt van Brussel: “Je loopt er tegen aan dat digitalisering ook vraagt om een cultuurverandering. Wat ons heeft geholpen is de komst van de wethouder digitalisering en het gegeven dat er een bestuurlijk gedragen masterplan is. Nu zijn we bezig met een volgende fase, van inhoud naar ondernemen. Zoals we nu ook kijken naar welke verantwoordelijkheid bij ons ligt en wat we al dan niet samen doen met onze partners. De echte kennis zit immers niet bij de gemeente, maar bijvoorbeeld bij onderwijsinstellingen of bij het bedrijfsleven.”
Corona heeft de digitalisering volgens Van Brussel een enorme boost gegeven. “Was ik eerst bezig de urgentie onder de aandacht te brengen, opeens kwam er een omslag doordat veel mensen thuis en digitaal begonnen te werken. Wat ook heel erg geholpen heeft is de komst van de staatssecretaris Koninkrijksrelaties en Digitalisering Alexandra van Huffelen, waardoor er sprake is van meer coördinatie tussen de ministeries om zo verbindingen te organiseren.”
Naast het digitale ecosysteem in Breda rond diverse thema’s is Breda ook aangesloten bij diverse landelijke netwerken zoals bij de city deal ‘Een slimme stad, zo doe je dat’, een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het G40-stedennetwerk van Jan-Willem Wesselink (programmamanager bij de Future City Foundation). “Daar zijn zo’n 60 partners lid van, zoals verschillende gemeentes, waterschappen, ministeries, woningbouwcorporaties, ontwikkelaars en juristen. Zij hebben twaalf onderwerpen benoemd waar werkgroepen omheen hangen om daar samen met elkaar naar te kijken. Het mooie is dat het een mengeling is tussen overheidsorganisaties en de markt.
”Sinds een paar maanden zijn we ook lid van de BTG. Dit lidmaatschap zijn wij aangegaan omdat er binnen de BTG veel partners zijn aangesloten met kennis op het gebied van onze hardware lijn.”.
Van Brussel over de ambities voor de komende paar jaar : “Een stevig netwerk in Breda organiseren waarbij we echt met elkaar kansen pakken die voorbij komen en durven te experimenteren. Én het nu echt gaan doen. Blijven leren met elkaar. Nieuwe dingen samen oppakken.”
Judith Van Brussel, van oorsprong econoom heeft zowel bij het Planbureau voor de Leefomgeving als bij TNO onderzoek gedaan naar de aantrekkingskracht van regio’s. Veertien jaar geleden maakte ze de overstap naar de gemeente Breda, als onderzoeker en later teamleider sociaal domein en teamleider van het onderzoeksteam vanwege haar management ambities. Toen vier jaar geleden de opdracht voorbij kwam om aan de slag te gaan met de digitaliseringskansen en bedreigingen voor de stad greep ze deze uitdaging met beide handen aan. Concreet kunnen bijdragen aan de kwaliteit van leven in de stad geeft haar een voldaan gevoel.