Voor het vijfde jaar op rij blijven de ICT-kosten van ziekenhuizen ten opzichte van de omzet gelijk (5,7%). Hierdoor dreigt de ontwikkeling van ICT tot stilstand te komen, terwijl dit een belangrijk onderdeel is van de noodzakelijke transitie naar passende zorg op de juiste plek, in afstemming met de patiënt. Tegelijkertijd wordt de financiële ruimte die ziekenhuizen in de praktijk hebben voor deze transitie steeds meer beperkt door stijgende kosten van exploitatie, personeel en lifecycle management. Dit blijkt uit de jaarlijkse ICT Benchmark Ziekenhuizen van M&I/Partners.
De afgelopen vijf jaar blijven de ICT-kosten ten opzichte van de omzet in de ICT Benchmark Ziekenhuizen van M&I/Partners gelijk op 5,7%. De financiële ruimte voor innovatie en optimalisatie van ICT wordt steeds meer beperkt door stijgende kosten van exploitatie, personeel en lifecycle management. Hierdoor dreigt de noodzakelijke transitie naar passende zorg zoals geformuleerd in het Integraal Zorgakkoord (IZA)tot stilstand te komen. Het IZA kent daarbij ook de nodige digitaliseringsdoelen, zoals terug te vinden op IZA digitaliseringsroutekaart1 voor de Medisch Specialistische Zorg.
Stijgende exploitatielasten op met name software, stijgende personeelskosten en regulier lifecycle management nemen bij de meeste ziekenhuizen nagenoeg het hele ICT-budget in beslag. Onder regulier lifecycle management verstaan we de periodieke upgrades naar nieuwe versies en vervanging van bestaande software en infrastructuurcomponenten. De basisvereisten van softwaretoepassingen en infrastructuurcomponenten nemen jaarlijks toe; inmiddels kennen ook veel primair-procestoepassingen zoals bewakingsapparatuur en infuuspompen een ICT-component door software-onderdelen en netwerk connectiviteit.
De in het IZA genoemde onderdelen, zoals gegevensuitwisseling, informatiebeveiliging & privacy en generieke voorzieningen, komen nog boven op de last van het ICT-budget. Naast de uitbreidingen van het applicatie- en infrastructuur-landschap, speelt de recente inflatie eveneens een kostenverhogende rol. Ondertussen kennen ziekenhuizen ook uitdagingen op de stijgende kosten voor energie, rentelasten en zorgpersoneel. Ziekenhuizen proberen de uitdagingen op middelen op te vangen met beperkingen op de omvang van personeel en harde keuzes op de uitvoering van projecten en innovatie. Men kiest dan bijvoorbeeld voor een vooral ‘technische implementatie’ van de EPD upgrade, waardoor kansen voor procesverbetering en -optimalisatie onbenut blijven.
De ICT-kosten in ziekenhuizen blijven ten opzichte van de omzet gelijk, maar stijgen in omvang mee met de omzet. De beperkte financiële investeringsruimte door oplopende kosten in combinatie met beperkt gestegen omzet zorgen voor een dempend effect op de ICT-kosten.
De omzet van ziekenhuizen is in 2022 met 3,4% toegenomen2. Hoewel de omzet, mede door coronasteun, steeg, is minder geïnvesteerd in procesverbetering en -optimalisatie ten opzichte van 2021. Hierin is het effect terug te zien van hogere kosten door onder andere inflatie, hogere personeelskosten en hogere kapitaalslasten.
Onze visie is dat de oplossing niet alleen in ‘extra’ investeringen ligt. We moeten blijven werken aan een optimale inzet van digitalisering. We staan voor grote uitdagingen in de zorg, zoals toenemende vergrijzing, stijging van de zorgvraag, personeelstekorten en inflatie. Het is zaak dat digitale middelen optimaal worden ingezet om ziekenhuizen ook in de toekomst te ondersteunen in het omgaan met deze uitdagingen. Daarnaast zijn twee nieuwe onderdelen van belang in de ICT Benchmark ziekenhuizen. Enerzijds is het belangrijk de waarde toevoeging van ICT-oplossingen te blijven beoordelen. Anderzijds zal ook de footprint van inzet van ICT- oplossingen beoordeeld moeten worden aangezien duurzaamheid een steeds belangrijker begrip wordt voor de lange termijn.