Wageningen University & Research (WUR) is als universiteit internationaal koploper als het gaat om onderwijs en onderzoek in het domein van gezonde voeding en leefomgeving. Welke rol speelt digitalisering binnen de universiteit, hoe gaat zij bijvoorbeeld om met het gebruik van AI? We vragen het Victor Viveen, Directeur FB-IT bij Wageningen University & Research. Geen onbekende binnen de BTG, zo was hij eerder actief als bestuurslid en is hij momenteel voorzitter van de Ledenraad.
Victor had een lange staat van dienst binnen de Nationale Politie, voordat hij ruim twee jaar geleden de overstap maakte naar WUR. “Ik heb een blauw hart en keer er mogelijk ooit nog eens terug maar was ook toe aan een andere organisatie. De rol van een organisatie met complexe IT en een maatschappelijk doel, dat is waar mijn hart ligt. Dit geldt voor universiteiten in het algemeen, maar voor Wageningen in het bijzonder. WUR heeft een prachtige missie: ‘To explore the potential of nature to improve the quality of life’. De doelstelling hier is om impact te maken in de maatschappelijke thema’s rond gezonde voeding voor iedereen, biodiversiteit en klimaataanpak door een balans van de maatschappij in onze natuur. Daarbij zijn we hier een heel goede opleider én doen we kwalitatief goed en relevant onderzoek. En vooral dat maatschappelijke doel motiveert mij enorm, omdat deze thema’s niet alleen voor mij en voor jou maar ook voor onze kinderen en toekomstige generaties vragen om veranderingen. “
Daarbij wil hij ook met zijn IT-organisatie als onderdeel van dat proces het verschil maken. “Wat ik het mooie vond bij de politie is dat wij voor elkaar hebben gekregen dat de IT van de facilitaire kant verschoven is naar het primaire proces. Er zitten in de korpsleiding een CIO en een hoofd innovatie. Men is zich er van bewust dat, wat er ook maatschappelijk speelt, IT altijd een belangrijke rol speelt. Aan de kant van het probleem (vervuiling, criminaliteit) als in de oplossing (opsporing, handhaving) Kortom, alles heeft wel een digitale context. Een groot deel van het onderwijs hier is natuurlijk digitaal, maar gaat ook over digitale skills. De onderzoeken die je doet naar bijvoorbeeld een plant gebeuren niet meer alleen met groene vingers, maar tegenwoordig ook in vrijwel alle gevallen met technologische vingers.”
“Het mooie van ons vakgebied, en de sector waar BTG ook actief in is, is dat wij zitten bij de bron van grote maatschappelijke veranderingen. En die digitalisering, dat is waar we als samenleving mee te maken hebben, met kansen en bedreigingen. Of je het leuk vindt of niet. Ons doel hier vanuit IT is niet om alles digitaal te maken, maar om te kijken hoe je digitale mogelijkheden toepast om onze missie te bereiken. Dus om
te kijken wat ze betekenen voor je organisatie en om te onderzoeken welke kansen en bedreigingen daarin liggen. En dat zit eigenlijk in de as van de skills van de mensen. Jij doet je werk nu anders dan vijf jaar geleden, heb je daarin bewust keuzes kunnen maken in de mogelijkheden die technologie je bood? Heeft het je geholpen?”
Bij de politie heeft de technologie enorm geholpen in mobiel werken, aldus Victor. “De politie werkte altijd al mobiel, want vaak op straat. Maar door de technische mogelijkheden konden ze daar ineens veel meer. Veel mogelijkheden dus en je bent verplicht daar iets mee te doen. Maar het geeft ook veel nieuwe vraagstukken op het gebied van techniek, veiligheid, opleiding maar ook rolverdeling in je organisatie. Dat zie je ook bij universiteiten, door de coronaperiode is er een versnelling gekomen in het digitaal kunnen lesgeven. Vanuit de techniek was het een uitdaging om dat in korte tijd te realiseren, maar de echte vraagstukken zijn aan de organisatie om optimaal gebruik te maken van wat de technologie biedt. En dat is niet alles digitaal. Ditzelfde geldt voor AI toepassingen. Mogelijke efficiencywinst in onderzoek, onderwijs en bedrijfsvoering, maar hoe ga je daar dan weer mee om? Voor ons als IT-organisatie extra uitdagend: Wat zijn de juiste producten? Welke afspraken maak je? Wat betekent het voor je infrastructuur en voor je licenties? Kortom, het geeft heel veel vraagstukken en dan moet je dus begrijpen wat er op je afkomt. Niet alleen voor de korte termijn, maar ook op langere termijn. Dat maakt het vak leuk. Bij de politie was er natuurlijk een heel snel veranderende omgeving en dat zie ik bij WUR ook.”
“Als IT-organisatie ben je primair verantwoordelijk voor de continuïteit en daarnaast voor een groot deel van de veiligheid van je organisatie”, aldus Victor. “Je kunt continuïteit nooit garanderen zonder in te spelen op alle veranderingen die nu gaande zijn. Dan loop je achter de feiten aan. En in die veranderingen ben je niet alleen een productieve dienstverlener, maar zit je ook vaak aan tafel, omdat je kennis en kunde hebt. En dan verschuift je rol dus eigenlijk van dienstverlener naar partner. Om die reden heb ik tegen elke medewerker hier gezegd; je moet van minstens drie andere instellingen weten hoe hun vakgebied wordt uitgevoerd. Welke technologie gebruiken ze, welke ontwikkelingen zien ze en wat voor diensten leveren ze? En daarnaast heb ik aangegeven dat hun doel moest zijn om minstens twee keer zo zichtbaar te zijn vanuit hun eigen vakgebied. Dat klinkt wat kort door de bocht en heeft nuance nodig, maar het geeft wel aan welke richting we kiezen.”
De gehele universiteit draait op IT, veiligheid en continuïteit is dus de essentiële basis. Maar dat is niet genoeg in deze snel veranderende tijd. Als je niet die stap naar voren zet, weet je niet wat er verder gebeurt. Zowel buiten als binnen WUR. Dan ben je te laat. En dat klinkt dan een beetje onheilspellend, maar als je het omdraait, is dat ook een sterke motivatie voor mensen. Net als bij de politie gaan mensen bij IT immers bij WUR werken, omdat ze de doelstelling van de universiteit een warm hart toedragen.” “Bij WUR zijn we bezig met een nieuw strategisch plan, onze visie en de uitwerking van de missie waarover ik net vertelde. Ook vanuit onze nieuwe voorzitter van de Raad van Bestuur, die regelmatig in de media zichtbaar is om aandacht te vragen voor keuzes die we gezamenlijk moeten maken. Wat betreft het inspelen op de digitale transformatie hebben we best nog wat te doen, maar die uitdaging gaan wij graag aan.”
Die digitale transformatie gaat natuurlijk vooral over veranderingen binnen onderzoek en onderwijs in de komende jaren, vervolgt Victor. “Dan leg ik de link naar BTG. Die doelstelling die ik formuleerde voor mijn medewerkers, die heb ik zelf ook. Ik moet ook weten hoe andere instellingen het doen, welke ontwikkelingen er zijn. Zo ben ik onlangs bij de BTG-bijeenkomsten geweest over NIS2 en AI. Is dit ook van toepassing op ons en wat betekent dat? Het gaat er echter niet alleen om dat je kennis vergaart. De complexiteit van IT, vanuit bijvoorbeeld security, wetgeving, grote investeringen maakt het nodig dat je samenwerking zoekt buiten je eigen organisatie”, benadrukt Victor.
“Samenwerking moet georganiseerd worden en daar sla ik de brug naar BTG, die ons daarbij op landelijk niveau kan helpen. Die kan als branchevereniging een cruciale rol spelen om de kennis en kunde die in de markt aanwezig is neutraal te organiseren. Ook de overheid heeft hulp nodig om vanuit een visie op deze digitale tijd met nieuwe technologie een visie te ontwikkelen en te adviseren rond goede wet- en regelgeving. En vervolgens organisaties te helpen om die wet- en regelgeving op de juiste manier toe te passen. Ik denk dat de rol van brancheorganisaties in het algemeen opschuift van informeren naar het bieden van hapklare brokken op praktische thema’s. Ik wil geen algemene informatie over AI of NIS2, ik wil weten waar je dan als organisatie aan moet denken en wat je kunt doen.”
Belangrijke thema’s van dit moment zijn volgens Victor de drie S’en; Sustainability, Security en Soevereiniteit. “Dat zijn drie randvoorwaarden voor je dienstverlening waar je een positie in moet nemen. Hoe duurzaam moet mijn voorziening zijn? Hoe veilig? Hoeveel tijd besteed ik eraan? Soevereiniteit gaat over je onafhankelijkheid. Bijvoorbeeld van leveranciers. Dit gaat over zelfstandigheid en continuïteit. Bij de universiteiten spreken we dan over publieke waarden, dat is voor kennisinstituten als universiteiten natuurlijk heel belangrijk. Je ambitie in die 3 S’en bepalen ook je keuzes, hoeveel tijd je er aan besteed en hoeveel geld.
Die afwegingen in de drie S’en komen bovenop ontwikkelingen in de markt en technologie. Denk aan het voorbeeld digitale assistenten op basis van AI, zoals Microsoft Copilot. Hoe gebruik je zoiets veilig? Wat is het energieverbruik? En hoe soeverein ben ik nog op het moment dat ik zo’n soort product gebruik bij verschillende disciplines zoals software ontwikkeling, in mijn office omgeving of in een inkooptraject? Die ontwikkelingen gaan zo snel, Microsoft Copilot bijvoorbeeld bestond een paar maanden geleden nog helemaal niet. Er is nog weinig nagedacht over regels voor gebruik, maar ook over kosten. Winst in productie is zichtbaar maar dat betekent ook dat je mogelijk met een kleine start nu in de toekomst niet meer terug kan. Kortom, eigenlijk elke keer als je nieuwe technologie inzet, waar AI het meest duidelijke voorbeeld van is, spelen die drie S’en.”
Duurzaamheid is ook binnen de IT sector een steeds groter onderwerp. “Natuurlijk is het belangrijk dat onze eigen IT in Wageningen zo duurzaam mogelijk is”, stelt Victor. “Je kijkt dan naar energieverbruik en circulariteit van de hele IT-omgeving. Maar veel belangrijker is dat al de technologie die we inzetten als Wageningen, op een duurzame manier gebruikt wordt en bijdraagt aan de maatschappelijke vraagstukken die we samen willen oplossen.
Deze digitale tijd vraagt om samenwerkingsverbanden. Het is alleen lastig dat alles met elkaar te maken heeft. Nieuwe technologie, regelgeving, je eigen ambitie en dat alles in dienst van de bredere visie van WUR. Misschien wel het meest belangrijke daarin zijn de vaardigheden van medewerkers zelf. Voor ons als IT-organisatie is iedere medewerker de brug naar een nieuwe technologie en verbinding naar de thema’s waar WUR aan werkt. Het is zo veel dat ik het nooit allemaal kan begrijpen en vertalen, maar wij gezamenlijk wel. Maar ook alleen maar als je weer verder kijkt dan je eigen organisatie. Daar heb je platformen voor nodig en daar zul je meer gebruik van moeten maken. Dat is de brug die ook ik hier in mij rol binnen WUR nodig heb. Ook op al die onderwerpen die maatschappelijk spelen rond IT en waar de overheid een belangrijke rol heeft, zoals digitale vaardigheden veiligheid en privacy en soevereiniteit en duurzaamheid. Die triple helix tussen educatie en research, bedrijfsleven en overheid, dat is ook een brug die BTG bouwt. Wat ik als lid nog zou wensen, is nog iets meer concrete hulp op onderwerpen, bij voorkeur als hapklare brokken aangeboden. Kennis op die onderwerpen zit zeer breed en BTG kan daarbij een gidsfunctie voor mijn organisatie zijn en ik denk voor heel veel andere organisaties ook. BTG Building Bridges dus!”
Victor Viveen is ruim twee jaar directeur IT bij Wageningen University & Research. Hij heeft Technische Bedrijfskunde aan de Universiteit van Twente gestudeerd. “Mijn eerste werkgevers waren divers, met onder andere ook Amerikaanse en Japanse bedrijven. Daarna heb ik vijftien jaar gewerkt bij de Nederlandse politie in heel veel rollen. Vanaf april 2015 heb ik daar de transitie geleid naar integraal dienstenmanagement en servicelijnen. Daarna de transitie naar scaled agile werken met multifunctionele teams. Bij de politie heb je het dan meteen over wel 100 teams. Ook in Wageningen werken we op die manier. We hebben dat opgedeeld in vier domeinen. Ons eigen IT domein bevat de hele infrastructuur en alle diensten die iedereen gebruikt zoals de werkplekken en verbindingen en algemene toepassingen, inclusief de ondersteuning van alle gebruikers. Daarnaast werken onze medewerkers en teams in de domeinen onderzoek, onderwijs en bedrijfsvoering. Daar zet een dean of reseach of dean of education de lijnen uit. Als totale IT organisatie moeten we de kennis en kunde aan boord hebben om datgene wat nodig is te onderkennen en te realiseren en dat in een breed netwerk met leveranciers, waaronder Surf. Buiten mijn werk vind ik het leuk om totaal andere dingen te doen. Zo help ik mensen die het moeilijk hebben, zoals vluchtelingen, met het opknappen van fietsen en help ik als vrijwilliger bij de diensten op zondag in het detentiecentrum.”