Tekst: redactie Beeld: Eric Bakker
ICT is cruciaal voor innovatie, verduurzaming, maar bovenal voor een veilige infrastructuur waarin scheepvaart en bijbehorende industrie hun weg kunnen vinden. Hoe dat er in de praktijk uitziet, bespreken we met Vincent Campfens, digital strategy manager bij het Havenbedrijf Rotterdam, dat ook lid is van BTG.
“ICT speelt een essentiële rol in de verantwoording en het maken van cruciale keuzes in de haven”, zegt Campfens. “Technologie zorgt onder meer voor metingen en de combinatie van data. Op basis daarvan kunnen de haven en zijn gebruikers sneller en complexere beslissingen nemen.”
Veiligheid en efficiëntie
Het Havenbedrijf Rotterdam heeft de publieke taak om zorg te dragen voor de veiligheid en efficiëntie van het scheepvaartverkeer in de haven, een gebied dat zo’n 42 kilometer beslaat. Dit gebeurt onder meer door een zo nauwgezet mogelijke planning en begeleiding van het scheepvaartverkeer na te streven. Daarnaast is het verantwoordelijk voor de duurzame ontwikkeling van het totale havengebied met bijbehorende publieke infrastructuur, waaronder de connectie met de achterlandverbindingen die het merendeel van de lading het land inleiden.
Vincent Campfens, digital strategy manager bij het Havenbedrijf Rotterdam
Aantrekkelijk blijven
Ook aan de haven gaat de digitalisering natuurlijk niet voorbij. Het Havenbedrijf wendt deze voornamelijk aan voor de eigen strategie, die onder meer als doel heeft aantrekkelijk te blijven voor gebruikers. Campfens: “We hebben verschillende rollen. Als facilitator brengen we schakels in de logistieke keten bij elkaar en doen we dat steeds meer op basis van data. Met een verdere digitalisering van onze infrastructuur hopen we de fysieke haven dichter bij de digitale wereld te trekken. Bovendien digitaliseren de havengebruikers vaak sneller dan het Havenbedrijf en willen we daar op blijven aansluiten.” In het werk van Campfens speelt dataconnectiviteit een grote rol. Zonder kan het Havenbedrijf geen realtime data verzamelen. Dataconnectiviteit dient volgens Campfens onder meer als basis voor verdere innovatie. “Eén van de redenen waarom we ook zijn aangesloten bij BTG.”
Verbetering
Hoewel ICT en digitalisering de haven slimmer hebben gemaakt, is er volgens Campfens nog wel winst te behalen. In de verbetering van de operationele processen bijvoorbeeld, die in sommige gevallen met behulp van ICT wat hem betreft meer kunnen worden gekoppeld. Hij illustreert het met een voorbeeld uit de praktijk: “Binnenvaartschepen maken gebruik van een ligplaats in de haven en betalen voor de verblijfsduur, maar moeten deze gegevens zelf doorgeven. Met behulp van huidige technologie zou de infrastructuur van het Havenbedrijf dit zelf en automatisch moeten kunnen signaleren en registreren. Dergelijke systemen worden dan veel nauwkeuriger en transparanter, en dat geeft weer handvatten voor allerlei stakeholders om betere beslissingen te maken. Zo kan de capaciteit van ligplaatsen in de haven bijvoorbeeld beter worden benut, óf een zoektocht naar een vrije ligplaats worden voorkomen. De grootste langetermijnopgave waarvoor de Rotterdamse haven zich nu ziet geplaatst is de energietransitie, met een afname van de CO2-uitstoot tot wel 95 procent in 2050. De weg daarnaartoe gaat hand in hand met digitalisering.”
Applicatie
Een efficiëntere werkwijze in de Rotterdamse haven kan een positieve bijdrage leveren aan die energietransitie, en niet in de laatste plaats aan de positie van de haven zelf. Een initiatief dat beide moet bedienen is de applicatie PortXchange die het Havenbedrijf zelf ontwikkelde. PortXchange is een digitaal platform waar betrokken partijen zoals rederijen en dienstverleners in de haven scheepvaartdata kunnen inzien en uitwisselen. Doel is om de doorlooptijd van de port call, het totale scheepsbezoek aan de haven, zo veel mogelijk te verkorten. Omdat factoren zoals de aankomsttijd van een schip inzichtelijk zijn, kunnen partijen zoals bevoorraders, douane en logistieke afhandelaars hierop acteren en klaar staan om hun werk te doen. Volgens het Havenbedrijf wordt de wachttijd van schepen in de haven hiermee met 20 procent verkort. Inmiddels vercommercialiseert het Havenbedrijf de applicatie ook over de grens.
IoT-platform
Een ander voorbeeld van ICT-vernuft dat een efficiencyslag moet opleveren is het IoT-platform dat het Havenbedrijf vorig jaar in gebruik nam. Met dit platform in de cloud zijn weer- en waterdata vanuit sensoren realtime inzichtelijk. Ze zijn cruciaal vanwege de enorme impact van de elementen op het werk in de haven. Campfens: “Een groot en zwaar beladen vrachtschip dat bulkgoederen vervoert kan alleen de haven in als het waterpeil op zijn hoogst is, wat zich mogelijk slechts voordoet in een tijdsvenster van een half uur per dag. Er bestonden al systemen voor registratie van weer- en wateromstandigheden -metingen en controles werden lange tijd handmatig verricht- en het combineren van gegevens. Met de huidige technologieën is het echter mogelijk om veel betere voorspellingsmodellen te maken waardoor er efficiënter kan worden gepland. In ons cloudplatform hebben gebruikers van de haven zonder omwegen en direct toegang tot deze informatie. Zij kunnen hier zelf applicaties op bouwen en natuurlijk beslissingen baseren op de data van het platform. Binnen het Havenbedrijf gebruiken we machine learning om patronen te herkennen. En door naast onze natuurkundige modellen ook kunstmatige intelligentie toe te passen, hopen we bijvoorbeeld niet 48 uur vooruit te kunnen voorspellen, maar misschien wel 96 uur. Zo kunnen onze havengebruikers nog beter anticiperen op de omgevingscondities.”
5G
Naar verwachting digitaliseert de Rotterdamse haven de komende jaren nog verder. Wat verwacht Campfens van het veelbesproken 5G? “Ten aanzien van het Havenbedrijf zelf zie ik niet direct veel profijt voor onze eigen toepassingen. Maar wel, en des te meer voor de gebruikers van de haven. Logistieke dienstverleners, terminals en industrie krijgen met 5G veel mogelijkheden om hun processen efficiënter in te richten.” Een blik die iets verder op de toekomst is gericht, levert onder meer de vraag op in hoeverre autonome schepen, ter bevordering van meer efficiëntie en verduurzaming, onderdeel uit gaan maken van het havenbeeld. Campfens: “In de scheepvaart bestaan wel initiatieven zoals we die al langer zien in de auto-industrie en waarin voertuigen steeds meer beslissingen kunnen nemen op basis van data uit hun omgeving. We hebben het hier alleen wel over een compleet andere branche: schepen hebben een langere levensduur, waardoor dit soort ontwikkelingen zich ook een stuk langzamer voltrekt. Gezien de grotere flexibiliteit van kleinere schepen en hun mogelijkheden om technologieën sneller te adapteren, denk ik dat we volledig autonoom opererende vaartuigen sneller en voor het eerst in bijvoorbeeld de binnenvaart zullen zien. Met ons Floating Lab stellen wij andere partijen in staat om te innoveren op dit gebied, met een testschip en natuurlijk de echte Rotterdamse haven om in te varen.”
Port of Rotterdam: de cijfers
De Rotterdamse haven, of Port of Rotterdam, beslaat een gebied van zo’n 42 kilometer groot. De haven ziet jaarlijks zo’n 130.000 schepen komen en gaan. In de haven zijn meer dan 180.000 mensen werkzaam bij zo’n 3.000 bedrijven.
Bron: Port of Rotterdam.