Minister Yesilgöz-Zegerius (Justitie en Veiligheid) heeft namens acht bewindspersonen een versterkte aanpak van statelijke dreigingen naar de Tweede Kamer gestuurd. Dit is nodig aangezien die dreiging steeds verder toeneemt, zoals blijkt uit het Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2 (DBSA 2) van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).
Nederland kent een open samenleving en een open economie met veel hoogwaardige kennis. De wereld is echter volop in beweging. Zo is het geopolitieke klimaat in de wereld onmiskenbaar guurder en instabieler geworden. De samenwerking met bepaalde staten levert kansen op, maar brengt ook risico’s met zich mee. Zo stellen statelijke actoren op steeds assertievere wijze eigen belangen centraal. Zij zetten daarbij diverse middelen in die de welvaart, stabiliteit en openheid van onze samenleving bedoeld of onbewust kunnen aantasten, meldt het kabinet.
Nationale veiligheid onder druk
De dreiging vanuit staten kan op diverse manieren tot uiting komen. Denk hierbij aan de verspreiding van desinformatie, maar ook aan de inzet van (digitale) middelen voor spionage en sabotage. Dit is invloed op de nationale veiligheid in Nederland.
Het DBSA 2 gaat onder meer in op een verhoogde dreiging van een agressiever Rusland, dat al meerdere malen nucleaire retoriek uitte. Ook China is steeds assertiever en wil de internationale rechtsorde veranderen in zijn voordeel meldt het rapport. De Russische oorlog in Oekraïne laat in het bijzonder zien dat het open en internationale karakter van Nederland ons ook kwetsbaar kan maken. Daarnaast is de dreiging van ongewenste inmenging in diasporagemeenschappen onverminderd aanwezig.
“We moeten de nationale veiligheid en de democratische rechtsorde in ons land zo goed mogelijk beschermen. Deze staan onder druk, zeker met een oorlog op het Europese continent. Het is daarom noodzakelijk dat we onze aanpak van statelijke dreigingen uitbreiden en flink versterken om die dreiging het hoofd te bieden. Een robuuste aanpak, die de inzet van overheidspartijen, bedrijfsleven en kennisinstellingen verbindt, en zich richt op het beschermen van onze publieke belangen en het versterken van het vermogen om dreigingen te detecteren, aan te pakken en waar nodig te voorzien van een reactie,” aldus minister Yesilgöz-Zegerius.
Versterkte aanpak
Het kabinet stelt een aanpak op op vier belangrijke accenten om deze dreigingen het hoofd te bieden:
Nederland moet volgens de minister proactief optreden indien onze belangen worden geschonden. Hiervoor is een Rijksbreed responskader opgesteld, waardoor we snel actie kunnen ondernemen tegen een kwaadwillende statelijke actor. Het doel hiervan is om af te schrikken, maar ook om het effect van acties zo klein mogelijk te maken. Ook wil het kabinet de kennis verder opbouwen, onder meer door onder te doen naar hybride dreigingen.
Economische veiligheid beschermen
Minister Yesilgöz-Zegerius: “Verder is belangrijk om onze economische veiligheid te beschermen. Dit doen we door sterk in te zetten op verhoging van de bewustwording en een stevig pakket aan maatregelen om de weerbaarheid te verhogen, onder meer door spionage verder strafbaar te stellen. Een wetsvoorstel daarvoor zal op korte termijn aan de Tweede Kamer worden gepresenteerd. Ook gaan we de risico’s van strategische afhankelijkheden van bijvoorbeeld technologie en grondstoffen verkleinen en beschermen we de vitale infrastructuur beter. Verder nemen we maatregelen om ongewenste kennis- en technologie overdracht te voorkomen, op het terrein van inkoop en aanbesteding en willen we misbruik van de kennismigrantenregeling en het erkend referentschap tegengaan.”
Ook noemt het kabinet het van belang om ongewenste buitenlandse inmenging tegen te gaan. Het verhogen van het bewustzijn hiervoor speelt hierbij een belangrijke rol. Ook is extra inzet nodig op ongewenste inmenging door China evenals andere landen. In aanvulling op de bestaande inzet zet het kabinet meer in op bewustwording binnen gemeenschappen, bij politieke ambtsdragers en medewerkers van overheden. Tot slot staat ook het beschermen van democratische processen en instituties centraal. Onder meer via een Rijksbrede aanpak van desinformatie.
‘Digitalisering biedt kansen, maar maakt ons ook kwetsbaar’
Petra Claessen, CEO van BTG en BTG Services: “Digitalisering biedt grote kansen voor het bedrijfsleven en de maatschappij, maar maakt ons ook kwetsbaar. Zo zowel het bedrijfsleven als de maatschappij in belangrijke mate afhankelijk van digitale middelen als IT-systemen, applicaties, digitale koppelingen en connectiviteit. Aanvallen door statelijke actoren kunnen van grote invloed zijn op de beschikbaarheid hiervan en daarmee veel schade toebrengen aan de Nederlandse samenleving. Het is dan ook goed dat het kabinet inzet op het versterken van de aanpak van statelijke actoren.”