Op 7 december stond hij op het podium van ons BTG Business Event in Grand Hotel Huis
ter Duin: Marcel Levi. Marcel is internist en hoogleraar geneeskunde. In 2021 maakte hij
de overstap naar de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).
De NWO is één van de belangrijkste wetenschapsfinanciers in Nederland. Petra
Claessen, CEO van BTG, gaat in gesprek met Marcel over zijn keuze, zijn nieuwe rol en
het belang van de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de wetenschap.
Interviewer: Past die overgangen van je oude werk: de ziekenhuiswereld en het NWO? Hoe was die doorslag?
Marcel Levi: Nou, ik heb me altijd wetenschappelijk onderzoek gedaan en ik heb me ook altijd bezig gehouden met het management van wetenschappelijk onderzoek.
Interviewer: Maar dat was natuurlijk altijd op medisch gebied. En bij MBO gaat het over alles, van natuurkunde tot sociale wetenschappen. Zou je iets kunnen vertellen over jullie nieuwe strategie?
Marcel: We zijn enorm ambitieus in onze nieuwe strategie. Dus we hebben onszelf een enorm aantal opdrachten gegeven. Maar wat we ook erg belangrijk vinden is het beleid van de nieuwe minister van onderwijs en wetenschappen, Robert Dijkgraaf. Ook om ervoor te zorgen dat onderzoek impact heeft. Want onderzoek is eigenlijk het verschuiven van de grens tussen wat we wel weten en wat we niet weten. Maar we willen nog een stapje verdergaan en waar dient dat dan voor?
Interviewer: En zie je ook trends die wij zien vanuit de BTG, als het gaat om AI, blockchains, robotisering. Merk je dan ook dat vanuit NWO een bijzondering komt op dat soort thema’s?
Marcel: Kijk we hebben een aantal hele grote programma’s. We hebben een budget van als je alles meetelt tegen de 2 miljard per jaar. Een deel geven we uit aan onderzoeken die worden bedacht door onderzoekers, dat noemen we het open competitie. Dan hebben we talent. Dat is bedoeld om mensen een stukje verder te brengen in hun academische loopbaan. En dan hebben we 2 hele grote programma’s. Die zijn eigenlijk top-down. Het kennis en innovatie convenant, dat is een heel groot programma. Dat zijn eigenlijk allemaal programma’s van vragen uit de samenleving van economie. En dan hebben we nog de nationale wetenschapsagenda, en dan zijn duizenden vragen die door het publiek zijn verzonnen. Maar het publiek moet je ruim zien. Dat zijn soms ook verenigingen, of bedrijven of groepen. Die hebben vragen geformuleerd en die etten wij dan om in wetenschappelijke vragen. En die worden dan door wetenschappers onderzocht.
Interviewer: Petra zit vanuit haar rol ook in een aantal werkgroepen en stuurprogramma’s bij ECP, dus ook een aantal nationale programma’s. Dus eigenlijk hebben jullie elkaar wel al een keer geraakt.
Marcel: Ja, want het kickprogramma wordt ook gefinancierd door economische zaken. Onderwijs en economische zaken hebben altijd een beetje spanning onderling maar dat is nu over. Ze werken nu wel heel goed samen.
Petra: Als je nu kijkt naar wetenschap en het bedrijfsleven, heb je daar nog verbeterpunten in?
Marcel: Het gaat beide de goede kant op, maar het bedrijfsleven moet leren om af en toe een beetje geduld te hebben met wetenschap. Want dat is niet iets wat morgen antwoord geeft op de vraag van vandaag. En tegenwoordig zie je ook dat bedrijven meer belang hebben voor fundamenteel onderzoek. En wat NWO en de wetenschap een beetje moeten leren is dat het allemaal niet zo lang hoeft te duren. Dan bedoel ik niet de wetenschap maar de procedures. En wat we ook moeten leren is bijvoorbeeld grote bedrijven zoals ASML en Philips die zijn groot zat. Dus die hebben zelf ook investeerders en researchers. Maar een midden en klein bedrijf heeft dat gewoon niet. En ik ben wel eens bang dat de drempel voor de middel en kleine bedrijven te hoog is om met ons samen te werken. Dat het te ingewikkeld is en teveel tijd kost.
Petra: Vanuit de BTG hebben wij iets daarvoor bedacht: een brugfunctie. Wij vervullen de brugfunctie richting het MKB.
Marcel: Dat is verstandig, want anders gaat het soms te langzaam of helemaal niet. Dan raakt iedereen gefrustreerd en dat is ook niet handig.
Petra: En hoe kijk jij daar tegenaan vanuit jou rol als voorzitter van het NWO?
Marcel: Waar ik heel kiem op ben is dat we wetenschap midden in d maatschappij plaatsen. Natuurlijk is dat een van onze rollen om die handreiking te doen. En wat ik ook een hele interessante ontwikkeling vind waar we ook heel veel geld in stoppen is het toepassingsonderzoek. De volgende fase is het ene onderzoek koppelen aan het andere onderzoek. Maar dat is nu nog vroeg want ze zijn nog bezig met zichzelf te ontwikkelen. Maar in de toekomst moet het natuurlijk onderdeel worden van onze hele keten.
Interviewer: En als we het hebben over de corona-app. Zie je dat voornamelijk digitalisering een gat heeft gedicht in de waardeketen van zorg?
Marcel: Deels wel, deels niet. Er zijn een aantal dingen waar we al jaren over praten wat op de ene van de andere dag plotseling kon. En die ontwikkelingen heeft de ICT een glansrol bij gespeeld. In het algemeen valt er op het gebied van ICT en zorg nog wel heel erg veel te doen. En die appjes hebben we er al 5 van en daar schiet de wereld niet mee op. Waar we erg veel last van hebben is connectivity. Al die systemen comminiceren ontzettend slecht met elkaar. Dan is er daarover dus een discussie of het door de techniek komt, wat ik niet denk of door de bedrijven zelf. En er zit ook nog een privacy discussie doorheen wat ik een beetje vreemd vind af en toe. Als je het over zou doen met de kennis van nu zou je het heel anders neerzetten.
Interviewer: Heel toevallig heeft BTG gister een convenant ondertekent met 70 partijen rondom digitalisering en duurzaamheid. Ik hoor ook wel eens kritische geluid over digitalisering in de zorg dat dat gedesceerd wordt maar daar kunnen nog wel stappen gemaakt worden.
Marcel: Dat staat op de agenda. Maar we zitten nu nog een beetje in de bewust-wording-fase. Want hoeveel vervuiling en verspilling wordt er veroorzaakt door gezondheidszorg. Maar er is wel een enorme drive vanuit de zorg zelf, vooral de medewerkers om daar iets aan te doen. Dus als bestuur van een ziekenhuis hoef je er zelf niks aan te doen want de medewerkers komen zelf al met plannen en acties. Dus dat is geweldig.
Interviewer: Is dat wel een thema binnen NWO op dit moment?
Marcel: Nou, dat is onze medische tak. Maar als je een kol opent voor projecten op dit gebied word je 10x overtekend. Geeft niet, is alleen maar leuk. Waar we mee worstelen is dat mensen een projecten doen wat vaak heel erg succesvol is, maar hoe krijg je het nou ook in Groningen, Rotterdam en Amsterdam? Dus de implementatie is altijd een gevecht.
Petra: Mijn laatste vraag: wij hebben een aantal vragen aan je gesteld, die heb je ook ontvangen. Heb je nog een thema waarvan je denkt ‘wat bijzonder dat ze mij dat niet gevraagd hebben’?
Marcel: Nou weetje, geen eens een vraag maar wel een leuk onderwerp. Als je kijkt waar wetenschap nu het meest succesvol is, zie je dat het op alle gebieden wel goed gaat. Maar waar het echt hard gaat is als 2 wetenschapsgebieden elkaar raken. Dus er zijn natuurlijk superveel ontwikkelingen in de techniek en de ICT, maar als die plotseling samen een project gaan doen met mensen uit de medische wereld, dan gaat het plotseling heel snel. En dat is de enorme versneller die we er nu nog in kunnen gooien. En misschien is het buiten de wetenschap ook wel zo dat als jij in het bedrijfsleven of in de maatschappij een belangrijke stap wilt zetten, dat je niet doet wat iedereen al doet, maar een samenwerking zoeken.
Interviewer: Marcel, bedankt voor je interview en ook leuk dat we je 7 december mogen ontvangen in Huisterduin.
Marcel Levi is bekend geworden als internist en hoogleraar geneeskunde. Na zijn middelbare schooltijd ging hij begin jaren tachtig geneeskunde studeren aan de Universiteit van Amsterdam, waar hij in 1991 ook promoveerde. In 1997 werd hij internist in het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. In 1998-1999 was hij postdoc aan het Center for Transgene Technology and Gene Therapy van de Katholieke Universiteit Leuven. Enkele jaren later werd Levi hoogleraar in Amsterdam, en in 2010 werd hij decaan van de geneeskunde-faculteit van de Universiteit van Amsterdam, en leidde hij het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam. In 2016 werd Levi door Elsevier Weekblad uitgeroepen tot Nederlander van het Jaar, vanwege de manier waarop hij het AMC bestuurd had. In 2017 vertrok Levi naar Londen, waar hij Chief Executive van de University College London Hospitals werd. Hij is sinds 1 april 2021 voorzitter van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), een van de belangrijkste wetenschapsfinanciers in Nederland. Daarnaast schrijft hij sinds enkele jaren columns voor Het Parool en HP/De Tijd en daarvoor ook al voor Medisch Contact.
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) zorgt voor kwaliteit en vernieuwing in de wetenschap en is een van de belangrijkste wetenschapsfinanciers in Nederland. NWO investeert jaarlijks bijna 1 miljard euro in nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek, onderzoek gericht op maatschappelijke uitdagingen en in onderzoeksinfrastructuur.
Op basis van adviezen van deskundige wetenschappers en experts uit binnen- en buitenland selecteert en financiert NWO onderzoeksvoorstellen. Daarnaast kent NWO negen eigen onderzoeksinstituten waar internationaal toonaangevend onderzoek wordt verricht. NWO stimuleert nationale en internationale samenwerking, investeert in grote onderzoeksfaciliteiten en bevordert kennisbenutting. NWO financiert iets meer dan 7.000 onderzoeksprojecten aan universiteiten en andere kennisinstellingen.
NWO is een zelfstandig bestuursorgaan onder auspiciën van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, ingesteld bij de Wet op de Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek van 7 juli 1987. NWO heeft kantoren in Den Haag en Utrecht. NWO werd in 1950 opgericht onder de naam Nederlandse Organisatie voor Zuiver-Wetenschappelijk Onderzoek (ZWO). Deze organisatie richtte zich dus niet op toegepast onderzoek, daarvoor was TNO bestemd. De organisatie stimuleert kennisbenutting en bevordert de overdracht van kennis naar de maatschappij. NWO wordt bestuurd door een Raad van Bestuur en bestaat uit verschillende organisatieonderdelen: domeinen, (onderzoeks)instituten en tijdelijke regieorganen. Deze hebben elk hun eigen werkveld en bestuur.