De roam-like-at-home (RLAH) regulering zorgt voor meer (data)verkeer in het buitenland. Daarover is iedereen het eens. De burgers zijn blij, de operators zijn onverschillig en de EC kan zich concentreren op de volgende stap richting de 'digital single market’.
Over de te verwachte economische impact van RLAH zijn verschillende rapporten geschreven en recent is een master thesis verschenen over onderzoek naar de invloed op de sociale waarden in Nederland bij. Dit onderzoek is gedaan door ACM en de TU Delft en werpt een licht op de mogelijkheden om te onderzoeken wat precies de invloed van RLAH op maatschappelijk vlak. Lagere prijzen en het verdwijnen van de bill-shock bij thuiskomst van vakantie liggen breed in de verwachting. BTG is echter bezorgd over ongewenste effecten als gevolg van onduidelijkheden ten aanzien van zakelijke abonnementen (contracten). Niet altijd is even duidelijk wat de consequentie is als de RLAH-regelgeving voorschrijft dat er geen verschil mag zijn tussen gebruik in eigen land en in het buitenland (EU).
Effecten: gebruik stijgt, marge vrijwel gelijk
De primaire effecten van de RLAH-regulering zijn als volgt:
- Gebruikers: in het algemeen zal dit ervoor zorgen dat gebruikers minder terughoudend zijn bij het gebruiken van mobiele data in het buitenland. Het logische gevolg is een grotere dataconsumptie. In theorie kan dat er zelfs toe leiden dat de klant zijn abonnement opwaardeert naar een variant met een groter tegoed en dus een hogere prijs. Het is een vorm van elasticiteit.
- Operators: de retailinkomsten uit roaming vallen weg, althans bij roaming in de EU. Roaming daarbuiten genereert nog steeds extra inkomsten (buiten-de-bundel) voor de operator. De wholesalekosten nemen toe via betalingen aan 'peers' in het buitenland; de operators op wier netwerken de abonnee roamt in het buitenland. De keerzijde daarvan is dat operators, vooral in vakantielanden zoals Spanje, profiteren van stijgende visitor roaming (VR) inkomsten.
Volgens berichten is het overall effect als volgt:
- Gebruikers (consumenten): de eerste berichten wijzen op groeiend dataverkeer. Of men daadwerkelijk opwaardeert naar ruimere en duurdere abonnementen, zal nog moeten blijken. Wat de consumentenmarkt betreft, lijkt de kans groot. Thuis maken we immers veel gebruik van WiFi, in het buitenland is dat vaak geen optie.
- Gebruikers (zakelijk): de zakelijke markt is gecompliceerder ('de baas betaalt') en het zal afhangen van de afspraken tussen werkgever en werknemer. Veel bedrijven in Nederland hebben collectieve bedrijfscontracten, die vaak nog voor de afschaffing van roamingskosten binnen de EU zijn afgesloten. Er is bij veel leden sprake van onduidelijkheid over de vertaalslag van de nieuwe regelgeving bij de uitvoering van de contractbepalingen van bestaande bedrijfscontracten. Daarnaast hebben veel bedrijven een eigen gebruikerspolicy voor hun medewerkers. De gebruikerspolicy bepaalt welke voorzieningen en bevoegdheden hun medewerkers hebben. Hoge verbruikskosten als gevolg van individueel (privé) gebruik door werknemers moeten door deze medewerkers vaak worden verantwoord aan de werkgever. Voor zowel veel werkgevers als werknemers is de impact van de nieuwe regelgeving vaak niet of niet helemaal duidelijk, waardoor er sprake is van terughoudendheid binnen bedrijven van zakelijk gebruik. Voor veel medewerkers geldt ook dat zij hun zakelijke abonnementen niet vaak buiten Nederland moeten gebruiken. Werkgevers letten goed op hun TCO (total cost of ownership), wat zich vertaalt in strikte bedrijfspolicies.
- Operators: KPN spiegelt in haar outlook voor 2017 geen omzetverwachting voor (voor de hand ligt een daling), terwijl het bedrijfsresultaat onveranderd moet zijn – rekening houdend met een daling van de EBITDA (brutowinst voor aftrek van overheadkosten) met 40 à 50 miljoen als gevolg van RLAH. De marge zal dus stijgen. Proximus voorziet dat zowel de omzet als de EBITDA over 2017 met 10 miljoen zullen dalen. Dat impliceert een fracioneel lagere marge. Kortom, een eerste conclusie is dat RLAH globaal gesproken neutraal is voor operators, c.q. dat het effect goed kan worden opgevangen. Of, zoals ook wel beweerd wordt: waar de kosten voor sommigen (reizigers) omlaag gaan, daar draaien de anderen (de thuisblijvers) ervoor op.
Operators: voorsorteren of opt-out
Operators hebben de regulering 'kilometers' van tevoren zien aankomen en hebben ongetwijfeld onderling nieuwe 'mutually beneficial' overeenkomsten gesloten. Zij hebben ruim de gelegenheid gehad om voor te sorteren op veranderend gebruik. Retailinkomsten uit roaming vormden een wezenlijk deel de omzet, om niet te zeggen: van het verdienmodel. Dat operators neutraal zijn voor de RLAH-regulering toont enerzijds de flexibiliteit van hun verdienmodel en anderzijds het tekort van de overheid. Waarom je druk maken om hoge retailkosten van roaming, actueel voor gemiddeld twaalf dagen per jaar die we in het buitenland doorbrengen, terwijl de diffuse tarifering van operators hen moeiteloos in staat stelt aan een paar knoppen te draaien om het effect te minimaliseren? Als de gemiddelde maandrekening van de consument niet verandert, dan kun je je afvragen of het sop (jarenlange onderhandelingen) de kool (goedkoper gebruik in het buitenland) waard was.
Er is ook een categorie operators (Finse operators, fixed-only operators) die een beroep mogen doen op de opt-out regel omdat zij naar verhouding weinig of geen groei in de VR-inkomsten mogen verwachten, terwijl de wholesalekosten wel sterk stijgen. Zij worden door de RLAH-regulering eenzijdig getroffen, namelijk met hogere kosten, terwijl zij dat niet kunnen compenseren met hogere inkomsten uit VR. Juist dit punt heeft de hele ontwikkeling van de RLAH-regulering tot een politieke zaak gemaakt, waarin noord en zuid tegenover elkaar stonden.
EC: drempel minder, op weg naar single market
Eén argument om RLAH in te voeren staat echter overeind: de 'digital single market' (DSM), een belangrijke doelstelling van de EC. Door RLAH in te voeren verdwijnt een reden om in het buitenland het mobiele gedrag aan te passen. Dat voert direct naar de kern van het probleem: waar de operator erop uit is zijn inkomsten te maximaliseren, daar wil de overheid drempels wegnemen om te internetten (en bellen/sms’en). Het gebruik van internet heeft immers grote economische, sociale en milieuvoordelen. Waar de operator denkt in schaarste, daar denkt de overheid in overvloed, dat wil zeggen: wat de overheid betreft mogen de kosten geen grote drempel zijn om iedereen te laten participeren in de interneteconomie. Voor operators daarentegen is schaarste een belangrijke factor achter hun ‘pricing power’.
Ten slotte stellen we de vraag: waarom is internationale roaming altijd zo duur geweest? Enerzijds waren de retailinkomsten, vooral in Zuid-Europa, een zeer wezenlijk deel van het verdienmodel. Anderzijds was er sprake van hoge tarieven op de wholesalemarkt, die in de huidige marktverhoudingen blijkbaar een ingrijpen door de EC nodig hadden om wezenlijk te dalen.
Visie BTG
[userquote user="906"]“De afschaffing van roamingkosten binnen de EU is slechts het begin van een nieuw benodigde hervormingsketen die uiteindelijk zal moeten leiden tot vernieuwde businessmodellen en een betere transparantie in de kosten en opbrengsten van de toepassing en het verbruik van mobiele communicatie in internationaal verband. De kans is groot dat er compensatie zal plaatsvinden van verloren inkomsten die voorheen uit de roaming werden verkregen. Deze zal worden vertaald binnen de tarieven in de structuren van de abonnementen. Daarom is het van belang dat hierover in internationaal verband vervolgafspraken worden overeengekomen."
"Privacy en security zijn hierbij tevens belangrijke aandachtspunten, die binnen dit kader moeten worden ondervangen. Daarnaast is een nadere uitwerking nodig van de gevolgen van het gebruik en verbruik, mede door middel van een goede voorlichting aan de consumenten.”
“Voor zakelijke contracten is het van primair belang dat organisaties voor de afname van de producten en diensten van mobiele providers een goed en volledig TCO-beeld hebben van het aantal medewerkers dat in internationaal verband gebruikmaakt van deze voorzieningen. In hun offertetrajecten kunnen zij op basis hiervan vervolgens zo scherp mogelijke contracten zien af te sluiten."
“Hierbij is het tevens van belang dat deze organisaties een goede interne gebruikerspolicy hebben opgesteld, zodat hun medewerkers een helder kader hebben ten aanzien van hun bevoegd- en mogelijkheden. Een goede gebruikersvoorlichting vormt hiervoor een randvoorwaarde."
"Organisaties die reeds een bestaand contract hebben, doen er goed aan hun huidige contracten te analyseren op contractuele gevolgen van de veranderde roamingregelgeving. Indien hierover onduidelijkheden zijn, adviseren wij hen in contact te treden met hun contractanten en aanvullende afspraken te maken. Daarnaast is het van belang dat er herijking plaatsvindt van de bestaande gebruikerspolicies en een goede voorlichting aan de medewerkers wordt gegeven. Dit zal een kostenbewustzijnde en kostenbeheersende uitwerking hebben. BTG/TGG kan haar leden in deze adviseren en ondersteunen.”
[/userquote]
